Guru Sekumpul dan Jaringan Transmisi Ilmu Tasawuf di Kalimantan Selatan
Guru Sekumpul adalah nama populer dari Tuan Guru Haji Muhammad Zaini bin Abdul Ghani. Beliau adalah seorang ulama besar asal Kalimantan. Selain Guru Sekumpul, masyarakat memanggil beliau dengan Abah Guru Sekumpul, Guru Zaini, Tuan Guru Zaini, Guru Ijai, Tuan Guru Ijai, dan Maulana Sekumpul.
Guru Sekumpul lahir di desa Tunggul Irang, Martapura, Kabupaten Banjar, Kalimantan Selatan pada 11 Februari 1942 atau 27 Muharram 1361. Beliau merupakan keturunan ke-8 dari Syekh Muhammad Arsyad al-Banjari (Datu Kalampayan). Silsilahnya yaitu Muhammad Zaini bin Abdul Ghani bin Abdul Manaf bin Muhammad Seman bin Muhammad Sa’ad bin Abdullah Mufti bin Muhammad Khalid bin Khalifah Hasanuddin bin Syekh Muhammad Arsyad bin Abdullah al-Banjari. Datu Kalampayan inilah yang merupakan datuknya ulama Banjar.
Guru Sekumpul masyhur sebagai pengajar tarekat Sammaniyah. Tarekat ini didirikan oleh Muhammad bin Abdul Karim al-Samman, sosok guru sufi di abad ke-18 yang lahir di Madinah dan merupakan keturunan Rasulullah saw. dari Sayyidina Hasan r.a. Sekitar tahun 1994, Guru Sekumpul mulai marak mengajarkan tarekat Sammaniyah kepada para muridnya di Martapura dan sekitarnya. Murid-murid beliau tersebut di antaranya adalah Tuan Guru Haji Muhammad Syukri Unus dan Tuan Guru Haji Zarkasyi (Martapura)—Tuan Guru Haji Zarkasyi memiliki murid yaitu as-Sayyid Abdussalam al-Kaff (Gambah), Tuan Guru Asmuni atau Guru Danau (Amuntai) yang mempunyai murid Tuan Guru Haji Dahlan, Tuan Guru Haji Ridwan atau Guru Kapuh dan Tuan Guru Ahmad Syairazi (Kandangan), Tuan Guru Haji Ahmad Barnawi atau Tuan Guru Muda/Guru Kulur, Tuan Guru Haji Ahmad Sanusi atau Guru Jaro, dan Tuan Guru Zuhdiannor atau Guru Zuhdi/Abah Haji.
Transmisi ilmu tasawuf Guru Sekumpul sampai kepada Datu Kalampayan. Guru Sekumpul mengambil ilmunya kepada Tuan Guru Haji Muhammad Sayrwani Abdan (Guru Bangil). Murid Guru Bangil selain Guru Sekumpul adalah Tuan Guru Haji Masrani Hamdan (Amuntai) dan Tuan Guru Haji Anang Ramli (Bati-Bati). Tuan Guru Anang Ramli kemudian memiliki murid seperti Tuan Guru Haji Mahmud Hashil.
Guru Bangil mengambil ilmu tasawufnya kepada Syekh Haji Zainuddin as-Sumbawi. Syekh Haji Zainuddin as-Sumbawi mengambil kepada Syekh Haji Nawawi al-Bantani. Syekh Nawawi Banten mengambil kepada Tuan Guru Haji Syihabuddin. Dan Tuan Guru Syihabbudin mengambil kepada Datu Kalampayan.
Guru Bangil selain menimba ilmu kepada Syekh Zainuddin Sumba juga mengambil ilmu tasawufnya kepada Tuan Guru Kasyful Anwar. Yang mana Guru Kasyful Anwar mengambil ilmunya kepada Tuan Guru Haji Abdullah Khatib, Guru Abdullah Kahtib mengambil ilmunya kepada Tuan Guru Haji Muhammad Shalilh, Guru Muhammad Shalih mengambil kepada Tuan Guru Haji Hasanuddin, dan Guru Hasanuddin mengambil kepada Datu Kalampayan.
